Baza wiedzy

Optometria jest dziedziną wiedzy, która zajmuje się procesem widzenia i układem wzrokowym. Osoby specjalizujące się w optometrii to optometryści. Optometrysta bardzo dokładnie zbada wzrok pod kątem wady wzroku z wykorzystaniem foroptera i specjalistycznych testów. Następnie przepisze odpowiednią moc okularów czy soczewek kontaktowych. Ponad to, optometryści zajmują się terapią widzenia – pomagają osobom z zaburzeniami motoryki gałek ocznych i akomodacji. Obejmuje to zalecenie ćwiczeń wzrokowych lub niestandardowej korekcji okularowej. Do optometrysty warto się udać gdy pojawią się takie dolegliwości jak: pogorszenie widzenia z daleka czy trudność w czytaniu drobnego druku, szybkie męczenie się wzroku, bóle głowy podczas czytania, zamazywanie się obrazu.

→ Kim jest optometrysta (film)

Soczewki kontaktowe stanowią alternatywną dla okularów metodę korekcji wady wzroku. Soczewkę kontaktową, wykonaną z odpowiednio elastycznego i uwodnionego materiału, zakłada się na powierzchnię oka. Warto pamiętać, że soczewka kontaktowa jest wyrobem medycznym dlatego powinna być dobrana u specjalisty np. u optometrysty, który sprawdza jak soczewka układa się na oku i czy jest do niego właściwie dopasowana. Specjalista doradzi odpowiedni typ soczewki, dostosowany do oczekiwań pacjenta oraz nauczy jak prawidłowo obchodzić się z soczewką. Prawidłowo dobrana soczewka nie powinna wywoływać uczucia dyskomfortu czyli powinna być praktycznie niewyczuwalna na oku.

Błona nasiatkówkowa to tkanka, która zasłania część środkową siatkówki. Powoduje to gorsze widzenie, często obraz jest zakrzywiony. W przypadku tego schorzenia konieczne jest leczenie operacyjne czyli witrektomia. Przy zastosowaniu tej metody skuteczność operacyjna jest na poziomie 100%. Zawsze po operacji dochodzi do poprawy widzenia, natomiast szybsze wprowadzenie leczenia zapewnia lepsze efekty.

Cukrzyca w oczach “nie boli” ale psuje widzenie, dlatego chorzy na cukrzycę powinni regularnie badać oczy bez względu na to czy coś im dolega czy też nie. Żeby wykryć cukrzycę w oczach trzeba przeprowadzić badanie w gabinecie okulistycznym oraz badania specjalne takie jak tomografia siatkówki (OCT) czy angiografia (FA). W leczeniu cukrzycy stosuje się laser, zastrzyki oraz w niektórych przypadkach zabiegi chirurgiczne. W naszej Klinice stosujemy zarówno laserowanie siatkówki jak podawanie leków anty-VEGF oraz sterydów. W uzasadnionych przypadkach, u chorych na cukrzycę wykonuje się także operacje witrektomii. Leczenie cukrzycy zawsze prowadzone jest indywidulanie i dostosowane do konkretnego pacjenta. Istotne jest także aby leczenie okulistyczne było realizowane w połączeniu z leczeniem diabetologicznym.

→ Retinopatia cukrzycowa

W przypadku dużych zmian spowodowanych cukrzycą najskuteczniejszym leczeniem jest zabieg operacyjny, tzw. witrektomia czyli usunięcie patologicznych zmian z siatkówki i ciała szklistego. Zabieg poprawia stan oka pacjenta. W trakcie jednego zabiegu możliwe jest wykonanie lasera, usunięcie błon cukrzycowych z oka i podanie leków anty-VEGF lub sterydów. Wykonanie wszystkich tych procedur podczas zwykłych wizyt ambulatoryjnych trwałoby znacznie dłużej i byłoby bardziej kosztowne. Operacja gwarantuje poprawę widzenia, ale na jej pełne efekty należy poczekać kilka tygodni, a czasem nawet kilka miesięcy. Poprawa widzenia po operacji uzależniona jest również od stanu ogólnego pacjenta i stopnia kontroli cukrzycy.

→ Retinopatia cukrzycowa

Otwór w plamce to po prostu dziura w części centralnej siatkówki, czyli najważniejszej części oka. Zawsze prowadzi do złego widzenia. U jednego na pięciu pacjentów taki otwór może powstać w obu oczach. Aby stwierdzić czy mamy do czynienia z tym schorzeniem należy wykonać tomografię siatkówki czyli OCT. Jedyną metodą leczenia jest operacja witrektomii. Należy ją zrobić jak najszybciej gdyż tylko wtedy jest szansa na odzyskanie widzenia. Nie jest prawdą, że nie opłaca się leczyć starych albo dużych otworów w plamce. Technika operacyjna stosowana w Klinice dr Nowosielskiej zapewnia sukces anatomiczny na poziomie 90%. Na efekt w postaci poprawy widzenia trzeba zwykle czekać kilka miesięcy po zabiegu jednak im szybciej wykona się zabieg witrektomii tym szybciej dojdzie do poprawy widzenia.

Zaćma to inaczej katarakta czyli zmętniała soczewka, która powoduje złe widzenie. Choroba ta zazwyczaj występuje u osób starszych, przede wszystkim po 60 roku życia, choć zdarzają się przypadki zaćmy wrodzonej. W przebiegu choroby soczewka przestaje być przezroczysta, a co za tym idzie pacjent zaczyna widzieć jakby patrzył przez brudną szybę. Zaćma może rozwijać się powoli i powodować stopniowe pogorszenie wzroku lub postępować bardzo szybko.

Gdy w oku oprócz zaćmy występują jeszcze inne choroby albo zmiany mówimy o zaćmie powikłanej. Najczęściej taka zaćma pojawia się łącznie z różnymi postaciami jaskry. Zaćma powikłana występuje dość często w nadwzroczności. Kiedy soczewka jest bardzo duża operacja staje się trudniejsza. Kolejnym przykładem zaćmy powikłanej mogą być zaćmy podwichnięte czyli takie gdzie aparat mocujący soczewkę w środku oka jest uszkodzony. Zdarza się, że w takich przypadkach nie udaje się wszczepić standardowej soczewki i konieczne jest zamówienie specjalnej, która będzie się trzymać oka.

→ Zaćma

Terapia anty-VEGF to podawanie leku anty-VEGF do wnętrza gałki ocznej. Leki anty-VEGF swoją nazwę biorą od angielskiego skrótu anti vascular endotheliar growth factor, czyli są to substancje hamujące naczyniowy czynnik wzrostu śródbłonka. Pierwszym lekiem z tej grupy, który pojawił się na świecie był Avastin (bevacizumab), został zarejestrowany przez amerykańską FDA (Food and Drug Administration – instytucję legalizująca żywność i leki w USA) do stosowania do żyły, a pierwszym wskazaniem do jego stosowania był nowotwór jelita grubego. Zastosowanie tego leku w przypadku nowotworu było możliwe ponieważ Avastin podobnie jak inne leki anty-VEGF hamuje rozrost naczyń krwionośnych, a bez naczyń krwionośnych nowotwór nie może się rozwijać. Podobnie, bez naczyń krwionośnych, nie mogą postępować takie choroby jak AMD wysiękowe. W trakcie badań nad wysiękowym AMD, cukrzycowym obrzękiem plamki, czy obrzękiem plamki po zakrzepie stwierdzono podwyższony poziom VEGF w gałce ocznej. W związku z tym w chorobach tych z powodzeniem stosuje się leki anty-VEGF. Obecnie ten rodzaj leczenia jest najpowszechniejszy i zwykle, mówiąc o zastrzykach w okulistyce, pacjenci mają na myśli leki anty-VEGF.

Na rynku dostępne są trzy leki anty-VEGF stosowane w leczeniu wysiękowego AMD. Są to Avastin (bevacizumab), Lucentis (ranibizumab), Eylea (aflibercept). W przypadku terapii anty-VEGF ważny jest czas jej rozpoczęcia oraz sposób podania leków (czyli częstotliwość podawania zastrzyków). Zdarza się, że zły schemat leczenia powoduje, że leczenie jest nieskuteczne.

Avastin (bevacizumab) – Pierwszy lek anty-VEGF zarejestrowany na świecie, stosowany w okulistyce od przełomu 2005 i 2006 roku. Philip Rosenfeld z Bascom Palmer University na Florydzie pierwszy pomyślał o zastosowaniu leku Avastin w przypadku wysiękowego AMD. Wyszedł on ze słusznego założenia, że jeżeli Avastin hamuje rozrost guza nowotworowego poprzez hamowanie rozrostu jego naczyń to będzie on również skuteczny w przypadku wysiękowego AMD gdzie choroba spowodowana jest rozrostem naczyń pod siatkówką. Pierwsze próby stosowania Avastinu polegały na podawaniu go do żyły w dawkach takich jak stosuje się w onkologii. Obecnie używa się dawki znacznie mniejszej (4000 razy mniejszej) podawanej bezpośrednio do wnętrza gałki ocznej, a nie do żyły. Pozwala to uniknąć działań niepożądanych. Właścicielem leku Avastin jest firma Genetech.

Lucentis (ranibizumab) – to lek specjalnie wyprodukowany i zarejestrowany do leczenia wysiękowej postaci AMD. Chemicznie jest to pochodna leku Avastin. Została wyprodukowana przez firmę Genetech, która po sukcesie Avastinu chciała stworzyć lek dedykowany okulistyce. Mechanizmy działania oraz powikłania po stosowaniu leków Lucentis i Avastin są podobne. Przeprowadzone badania klinicznie CATT/IVAN dowiodły, że skuteczność Avastinu i Lucentis też jest podobna. To samo dotyczy działań niepożądanych. Na skuteczność leczenia zwykle wpływ ma schemat leczenia i doświadczenie lekarza, który je przeprowadza.

Eylea (aflibercept) – to najnowszy lek jakim dysponujemy w leczeniu wysiękowego AMD. Producentem leku Eylea jest koncern Bayer. Jest to również lek przeciwnowotworowy, który został “wypróbowany” w okulistyce i okazało się że działa bardzo dobrze w obrzękach siatkówki i wysiękowym AMD. Eylea ma nieco inny mechanizm działania niż Avastin czy Lucentis i zdarza się, że niektórzy pacjenci lepiej reagują na ten lek.

drobne zmiany na powiekach, które nie są groźne z medycznego punktu widzenia ale mogą przeszkadzać pacjentom. Usunięcie wykonuje się w znieczuleniu miejscowym więc jest bezbolesne. W niektórych przypadkach po zabiegu trzeba założyć szwy, które zdejmuje się po 7 dniach.

Zmiany koloru żółtego powstające na powiekach. Zwykle świadczą o tym, że poziom cholesterolu lub tłuszczy w organizmie jest za duży. Usunięcie wykonuje się w znieczuleniu miejscowym. Po usunięciu zakłada się szwy, które zdejmuje się po 7 dniach.

Drobne zmiany na powiekach, które nie są groźne z medycznego punktu widzenia ale mogą przeszkadzać pacjentom. Usunięcie wykonuje się w znieczuleniu miejscowym więc jest bezbolesne. W niektórych przypadkach po zabiegu trzeba założyć szwy, które zdejmuje się po 7 dniach.

Operacja z użyciem endoskopu, przeprowadzana w stanach bardzo zaawansowanej jaskry, w celu ratowania oka i widzenia. ECP wykonuje się aby zmniejszyć ilość wody produkowanej przez oko i tym samym obniżyć ciśnienie. Jest to bardziej precyzyjna i delikatniejsza metoda niż, stosowane niekiedy, cyklodestrukcja laserowa lub przymrażanie, które zawsze uszkadzają oko i zawsze powodują pogorszenie widzenia.

Angiografia fluoresceinowa to badanie działania naczyń krwionośnych w oku. W tym celu do żyły podaje się specjalny barwnik (kontrast), który rozchodzi się w naczyniach. Następnie wykonuje się zdjęcia dna oka. Badanie poprzedza rozszerzenie źrenic za pomocą kropli. Całe badanie trwa z przerwami od 1,5 do 2 godzin, przed badaniem nie należy jeść obfitego posiłku gdyż u niektórych pacjentów mogą wystąpić nudności i wymioty na skutek działania kontrastu. Po badaniu skóra, spojówka oka i śluzówki są żółte. Żółty też jest mocz badanego. W wyjątkowych przypadkach może wystąpić reakcja alergiczna na barwnik.

Gonioskopia to inaczej badanie kąta przesączania, który odpowiada za odpływ płynu z gałki ocznej, a co za tym idzie utrzymanie prawidłowego ciśnienia w oku. Gonioskopię przeprowadza się najczęściej w przypadku jaskry, nadciśnienia ocznego lub urazów gałki ocznej ale można ją wykonać w każdym innym przypadku gdy lekarz uzna, że może to być pomocne w postawieniu odpowiedniej diagnozy. Badanie wykonuje się za pomocą specjalnego urządzenia, po znieczuleniu powierzchni oka kroplami. Po badaniu pacjent może mieć przez kilka minut zamazane widzenie.

Mała kuleczka, która tworzy się na powiekach po jęczmieniu. Najczęściej nie wchłania się sama więc trzeba ją usunąć chirurgicznie. Usunięcie wykonuje się w znieczuleniu miejscowym. Po usunięciu nie pozostaje blizna.

Iniekcje doszklistkowe to inaczej zastrzyki do wnętrza gałki ocznej. Zabiegi te polegają na wprowadzeniu bezpośrednio do oka substancji leczniczej jaka w danym przypadku jest potrzebna. Mogą to być leki anty-VEGF w przypadku AMD wysiękowego, cukrzycy czy zakrzepu, sterydy w przypadku cukrzycy lub antybiotyki w przypadku zapalenia w środku oka.

→ Iniekcje doszklistkowe

Zabieg laserowy wykonywany w przypadku jaskry z wąskim kątem przesączania. W przypadku tej choroby woda nie może przepływać swobodnie po całym oku, zdarza się, że zostaje uwięziona w jakiejś jego części. Rośnie wtedy ciśnienie w oku co nazywa się ostrym atakiem jaskry. Taki atak nie tylko jest bardzo bolesny ale może zepsuć widzenie na stałe. Aby do tego nie doszło należy za pomocą lasera wykonać otwór w tęczówce czyli w kolorowej części oka. Otwór jest mały i przez to zupełnie niewidoczny, zwykle wykonuje się go również w części tęczówki zasłoniętej przez powiekę górną. Umożliwia to krążenie wody po całym oku i ciśnienie w oku spada.

Podczas operacji zaćmy sztuczną soczewkę wkłada się do specjalnej miseczki, która na stałe pozostaje w oku. ta miseczka jest naturalną częścią soczewki. Nazywa się torebką tylną. Z czasem u 50-80% pacjentów miseczka może zmienić zabarwienie na lekko białe, jak matowe szkło. Powoduje to pogorszenie widzenia i daje wrażenie nawrotu zaćmy. Konieczny jest wtedy laserowy zabieg „czyszczenia” miseczki, który przynosi poprawę widzenia do stanu po zagojeniu się oka po operacji zaćmy. Takie czyszczenie wykonuje się jedynie raz w życiu pacjenta, gdyż problem ten nie nawraca.

Zmiany koloru żółtego powstające na powiekach. Zwykle świadczą o tym, że poziom cholesterolu lub tłuszczy w organizmie jest za duży. Usunięcie wykonuje się w znieczuleniu miejscowym. Po usunięciu zakłada się szwy, które zdejmuje się po 7 dniach.

Optyczna koherentna tomografia dna oka, w skrócie OCT to badanie wykorzystywane w diagnostyce chorób siatkówki, np. zwyrodnienia plamki związanego z wiekiem (AMD), makulopatii cukrzycowej, obrzęku plamki czy otworu w plamce. Badanie bardzo szczegółowo ukazuje budowę oka. Jest ono nieinwazyjne, zazwyczaj wcześniej stosuje się krople rozszerzające źrenice więc do czterech godzin po badaniu pacjent może odczuwać efekt pogorszenia widzenia i światłowstręt. Badaniem tym można ocenić również stan nerwu wzrokowego, podobnie jak w badaniach HRT czy GDX. Za pomocą OCT można również wykonać badanie odcinka przedniego, kąta przesączania, czy ocenić przednią powierzchnię soczewki.

Rodzaj zabiegu laserowego, który wykonuje się gdy siatkówka jest zniszczona przez takie choroby jak cukrzyca czy zakrzep. Uszkodzona w wyniku tych chorób siatkówka wydziela różne trucizny do wnętrza oka co powoduje jego dalsze uszkodzenie. Aby przerwać ten proces należy wylaserować chorą siatkówkę. Ten rodzaj lasera stosuje się tylko w tych częściach oka, które nie są odpowiedzialne za widzenie. Nie można go wykonać np. w plamce żółtej. Zwykle konieczne jest powtórzenie tego zabiegu. Po tym zabiegu niektórzy pacjenci mogą mieć mniejszy kontrast widzenia.

Jest to zabieg laserowy, wykonywany w przypadku jaskry. Celem zabiegu jest zmniejszenie ciśnienia w oku. Zazwyczaj przeprowadza się go na jedno i drugie oko jednocześnie. SLT zwykle pozwala obniżyć ciśnienie w oku o około 20%. Zabieg można powtórzyć jeśli po jakimś czasie ciśnienie w oku zacznie ponownie rosnąć. Zabieg jest bezbolesny.

Sterydy to jedne z najważniejszych leków w medycynie, mają bardzo silne działanie przeciwzapalnie i przeciwobrzękowe. Hamują również podziały komórek. Obecnie w okulistyce sterydy podaje się głównie miejscowo tak aby uzyskać efekt leczniczy tam gdzie potrzeba i nie wywołać problemów ogólnoustrojowych. Ogólnie sterydy podaje się tylko w przypadkach gdy zmiany oczne są wynikiem zmian ogólnoustrojowych ponieważ wiąże się to niestety z występowaniem licznych działań niepożądanych takich jak cukrzyca, osteoporoza, wrzody żołądka czy zaburzenia nastroju.

Głównymi schorzeniami okulistycznymi, które leczy się przy zastosowaniu sterydów miejscowo są zapalenia błony naczyniowej oraz obrzęki plamki w przypadku cukrzycy czy zakrzepu żylnego. Najpopularniejsze leki z tej grupy to Trimacynolon, Ozurdex oraz Illuvien. Wszystkie leki sterydowe mają podobne, miejscowe działania niepożądane. Są to jaskra oraz zaćma. Jaskra wtórna czy raczej podwyższenie ciśnienia wewnątrzgałkowego w przypadku sterydów podawanych do środka oka występuję w około 25-30% przypadków. Zwykle podwyższone ciśnienie jest przejściowe i obniża się po zastosowaniu specjalnych leków. Bardzo mały procent pacjentów wymaga operacji przeciwjaskrowej. Sterydy przyspieszają także powstawanie zaćmy. Trzeba jednak pamiętać, że są one stosowane najczęściej w zapaleniach błony naczyniowej czy cukrzycy, a choroby te same z siebie mogą przyspieszać pojawienie się zaćmy. Zaćma w związku z tym uznawana jest za kłopotliwe, ale łatwe do usunięcia powikłanie. Jeżeli stosuje się sterydy u osób po operacji zaćmy problem ten w ogóle nie występuje.

Triamcynolon – to pochodna prednizolonu. Lek ten ma silne działanie przeciwzapalne, przeciwobrzękowe i hamuje podziały komórek. W okulistyce był jednym z pierwszych leków podawanych bezpośrednio do środka oka. Podaje się go do wnętrza oka “off label” czyli poza wskazaniami gdyż jest on zarejestrowany jako lek do podawania domięśniowego. Jest to tani i bardzo skuteczny lek. Jego działanie utrzymuje się w oku przez około 4–6 miesięcy. Po tym czasie kurację zwykle trzeba powtórzyć. Triamcynolon do oka podaje się w postaci zawiesiny co powoduje, że kilka dni po zastrzyku przed okiem fruwają ciemne męty. Zanikają one po kilku dniach.

Ozurdex – to pochodna dexamethazonu. Lek produkowany w postaci implantu, jest zarejestrowany specjalnie do podawania do środka oka. Wygląda jak kawałek wkładu do automatycznego ołówka, w białym kolorze. Od triamcynolonu różni się tym, że nie powoduje mętów po wstrzyknięciu go do gałki ocznej. Jego działanie utrzymuje się od 4 do 6 miesięcy.

Illuvien – to kolejny implant z lekiem sterydowym zarejestrowany do stosowania do środka oka. Został wymyślony z myślą o pacjentach z zapaleniem błony naczyniowej ale działa świetnie także w przypadku cukrzycowego obrzęku plamki. Jego działanie utrzymuje się nawet do 2 lat! Jest więc bardzo wygodny w stosowaniu. W Polsce prawie w ogóle nie stosowany.

Tonometria to badanie ciśnienia w oku. Jest to jedno z podstawowych badań w okulistyce. Badanie jest szczególnie istotne w diagnostyce i ocenie zaawansowania jaskry. Istnieje kilka technik wykonywania tonometrii, dotykowe i bezdotykowe. W przypadku tych drugich oko znieczula się specjalnymi kroplami.

Operacja stosowana w leczeniu jaskry, zmierzająca do obniżenia ciśnienia w oku. Polega na wytworzeniu specjalnej drogi odpływu płynu ze środka oka. Doświadczony chirurg jest w stanie wykonać odpływ dopasowany dokładnie do potrzeb konkretnego pacjenta.

UBM czyli Ultrabiomikroskopia to badanie przedniego odcinka oka za pomocą ultradźwięków. Służy do badania m.in. rogówki czy kąta przesączania. Jest bardzo przydatne w diagnostyce jaskry czy też w ocenie guzów i innych zmian np. na tęczówce. Badanie UBM pozwala również na zbadanie umiejscowienia soczewki w przypadku zaćmy podwichniętej. Badanie wykonywane jest po podania znieczulenia w kroplach.

Witrektomia to zabieg, w którym chirurg okulista wchodzi do środka oka. Stosuję się go w leczeniu odwarstwienia siatkówki, otworów w plamce, błon nasiatkówkowych, cukrzycy, wylewów do ciała szklistego, obrzęków plamki, zapaleń, zakrzepów jak również w przypadku trudnych operacji usunięcia zaćmy. Każdy zabieg jest inny bo każde oko jest inne. W trakcie zabiegów konieczne może być wykonanie różnych czynności takich jak usunięcie błon, barwienie, laserowanie. W stosowaniu witrektomii nigdy nie ma dwóch takich samych “przypadków”, a o sukcesie operacji decyduje odpowiednie dobranie jej zakresu do konkretnego przypadku. Z tego powodu witrektomia to zabieg, który wymaga od chirurga dużego doświadczenia. Często po operacji do oka wpuszcza się specjalną substancję, gaz lub olej silikonowy, aby rozprasowały siatkówkę. Substancje te najczęściej powodują pogorszenie widzenia ale usuwa się je z czasem, a wzrok ulega poprawie.

Technika witrektomii została opracowana w USA nieco ponad 40 lat temu. W Polsce wykonywana jest przez niewielką grupę okulistów dlatego większość lekarzy pracujących w poradniach nie ma doświadczenia z tą metodą. Jeszcze 15 lat temu witrektomia była operacją “ostatniej szansy”, stosowaną tylko w bardzo trudnych przypadkach. Ponieważ doświadczenie i technika operacyjna była kiedyś dużo uboższa niż dzisiaj, decydowano się na operacje tylko wtedy, gdy już nic innego nie działało. Dzisiaj sytuacja jest zupełnie inna. Zarówno doświadczenie chirurgów jak i postęp technologiczny spowodowały, że witrektomia to technika bezpieczna, powtarzalna, a co najważniejsze dająca szanse na widzenie. Doświadczenie nabyte przez ostanie lata wykazało, że wiele schorzeń może być z powodzeniem leczone przy użyciu tej metody. Często popełnianym błędem jest jednak czekanie z wykonaniem witrektomii „na ostatnią chwilę”. Według dr Nowosielskiej na zabieg witrektomii powinno się kierować pacjentów znacznie szybciej niż jest to robione obecnie. Witrektomia, wykonana przez doświadczonego chirurga, nie jest operacją “ostatniej szansy”.

Dowiedz się więcej

Soczewka Schariotha to pomoc dedykowana pacjentom z AMD czy innymi schorzeniami plamki żółtej, którzy utracili zdolność czytania małego druku. Polega ona na wszczepieniu do oka soczewki pełniącej funkcję szkła powiększającego, aby uzyskać lepiej widoczny obraz. Wszczepia się ją tylko do jednego oka. W efekcie jedno oko lepiej czyta, a drugie ma lepsze widzenie na odległość. Soczewkę można zastosować nawet wtedy gdy widzenie jest bardzo złe ale tylko w sytuacji gdy została wcześniej wykonana operacja zaćmy. Zabieg nie leczy choroby, która jest przyczyną złego widzenia, jest jedynie pomocą dla pacjenta. W większości przypadków konieczne jest także dalsze leczenie głównej choroby oka.

Wyróżniamy wiele rodzajów zabiegów laserowych. Stosuje się je do leczenia różnych chorób, a ich zakres zależy od konkretnego przypadku. Laser obwodu siatkówki stosuje się np. w zmianach, które grożą odwarstwieniem siatkówki. W takim wypadku leczenie laserem polega na ”przyspawaniu” siatkówki do podłoża tak aby nie zmieniała ona swojej pozycji.

Innym rodzajem zabiegu laserowego jest PRP (Panfotokoagulacja), który wykonuje się gdy siatkówka jest zniszczona przez takie choroby jak cukrzyca czy zakrzep. Ten rodzaj lasera stosuje się tylko w tych częściach oka, które nie są odpowiedzialne za widzenie. Nie można go wykonać np. w plamce żółtej.

W przypadku jaskry wykonuje się np. SLT czy irydotomię polegającą na wykonaniu otworu w tęczówce. U niektórych pacjentów po operacji zaćmy konieczna jest kapsulotomia, czyli zabieg laserowego czyszczenia zmętniałej torebki tylnej.

Laser ma szerokie zastosowanie w okulistyce, jest wykorzystywany w przypadku leczenia chorób siatkówki, jaskry, zaćmy czy do rozbijania mętów w oku.

→ Jaskra
→ Zaćma

Zabiegi laserowe są zabiegami bezpiecznymi. Powikłania są zwykle mało znaczące. Może to być szczypanie oka, zamglone widzenie, niekiedy kłucie w oku czy uczucie ciała obcego.

Nie, oko przed zabiegiem jest znieczulane kroplami.

W większości zabiegów laserowych zakłada się szkiełko na oko i/lub rozszerza źrenicę dlatego widzenie zwykle jest gorsze przez kilka godzin po zabiegu.

Jedynym przeciwskazaniem do wykonania zabiegu laserowego może być stan zapalny powierzchni oka.

Po zabiegu laserowym nie jest wymagana specjalna pielęgnacja. Czasem lekarz przepisuje leki przeciwzapalne.

Zabieg nie wymaga specjalnego przygotowania.

W większości zabiegów laserowych zakłada się szkiełko na oko i/lub rozszerza źrenicę co może powodować gorsze widzenie bezpośrednio po laserze. Możliwość korzystania z komputera lub prowadzenia samochodu bezpośrednio po zabiegu może więc być ograniczona.

Częstotliwość badań oczu zależy od wieku i innych uwarunkowań. Zawsze należy zbadać oczy, a właściwie dno oka dziecka urodzonego jako wcześniaka. Dzieci starsze należy badać jeśli zaobserwujemy, że mrużą oczy, lub jedno oko ucieka. Warto zgłosić się na kontrolę do okulisty jeśli dziecko ma częste infekcje spojówek i powiek. Pomoc jest także konieczna w przypadku zeza, należy pamiętać, że najczęściej wiąże się ze złym widzeniem oka, które zezuje. Zeza można z powodzeniem leczyć do 7 roku życia, potem niestety widzenie na stałe pozostaje złe. Warto również zbadać oczy dzieciom w wieku szkolnym. W dorosłym życiu zwykle nie ma potrzeby badania oczu chyba, że występuje wada wzroku i potrzebne są nowe okulary. Oczy należy kontrolować częściej, przynajmniej raz w roku, po ukończeniu 40 lat. W tym wieku, niestety, pojawia się większość chorób oczu takich jak, jaskra, zaćma czy choroby plamki.

Najbardziej niepokojącym objawem jest zmiana jakości widzenia. Aby to sprawdzić należy zbadać widzenie każdym okiem oddzielnie. Robi się to patrząc na dany przedmiot z określonej odległości i sprawdzając jak widzi każde oko osobno. Bardzo niepokojącym objawem może być np. wrażenie, że mamy zasłonę przed okiem, ubytki w polu widzenia lub krzywienie się obrazu. Zawsze w takim przypadku należy jak najszybciej zgłosić się do okulisty, najlepiej w ciągu 24 godzin.

Ból oka jest zawsze oznaką choroby. Zwykle ból oka związany jest ze stanem zapalnym powierzchni oka, chodzi tu o stan zapalny spojówki lub twardówki. Bóle mogą występować również w zespole suchego oka ale zwykle są mniej nasilone, nieprzyjemne ale z punktu widzenia medycznego nie są bardzo niebezpieczne. Choć oczywiście wymagają wizyty u lekarza i leczenia. Znacznie bardziej niebezpieczne są bóle związane z wysokim ciśnieniem w oku, które zwykle towarzyszą jaskrze wąskiego kąta. Podwyższone czy wysokie ciśnienie w oku może na stałe uszkodzić widzenie. Pacjentowi zwykle trudno jest ocenić z jakim bólem oka ma do czynienia, dlatego lepiej jest udać się na wizytę okulistyczną aby to sprawdzić.

Szczypanie oczu to zwykle objaw ich podrażnienia przez czynniki uszkadzające. Podrażniać może ostre światło, również słoneczne, zanieczyszczenia, które znajdują się w powietrzu, wiatr czy inne środki, które dostaną się do oka. Zwykle szczypanie nie jest groźne, a sprawdzonym postępowaniem zaradczym jest usunięcie czynnika szkodliwego z oka przez jego wypłukanie. Można to zrobić czystą przegotowaną wodą lub kroplami nawilżającymi dostępnymi w aptece bez recepty. Gdy jednak szczypanie powtarza się lub nie ustępuje należy udać się na wizytę do lekarza okulisty.

Suche oko, czy inaczej zespół suchego oka to bardzo powszechny stan występujący gdy powierzchnia oka jest za mało nawilżona. Dzieje się tak w bardzo licznych chorobach i stanach więc przypadki tej dolegliwości mogą być bardzo różne, podobnie jak jej objawy. Szczypanie, pieczenie oczu, niekiedy ból oczu. Niektórzy pacjenci mówią o bólu całej połowy głowy. Czasem ból jest opisywany jako ból za okiem. Często też oczy są na tyle podrażnione, że łzawią i są czerwone.

Najczęściej zespól suchego oka występuję wraz z wiekiem i zmianami w pracy gruczołów produkujących łzy i nawilżających oczy. Bardzo często towarzyszy mu przewlekłe zapalenie brzegów powiek z niewydolnością gruczołów Meiboma. Kolejną przyczyną suchego oka może być przyjmowanie leków wysuszających oczy. Są wśród nich leki na serce, nadciśnienie, hormony itd. Suche oko to koszmar pracowników biur i osób pracujących przed komputerem i w sztucznym oświetleniu. Na wysuszenie oka mogą także wpływać zmiany hormonalne towarzyszące nadczynności tarczycy, zmianom w poziomie hormonów płciowych, czy ciąża. Zespól suchego oka powodują także krople stosowane w leczeniu jaskry.

Najprostszym sposobem leczenia jest próba usunięcia lub ograniczenia czynnika uszkadzającego ale zwykle nie jest to możliwe. Należy wtedy rozpocząć stosowanie kropli nawilżających. W niektórych przypadkach, gdy krople są niewystarczające, konieczne jest zastosowanie zatyczek do punktów łzowych. Zatyczki takie powodują, że obecne w oczach łzy nie wylatują z oka i oko jest bardziej nawilżone. Zdarza się, że objawy suchego oka są tak nasilone, że wysuszenie powoduje rany na oku i lekarz musi wprowadzić bardziej agresywne leczenie dostosowane do indywidulanej sytuacji pacjenta.

→ Zespół Suchego Oka

Różni pacjenci różnie opisują te zjawiska. Najczęściej mówi się o muchach, paprochach, mętach czy mroczkach fruwających przed okiem i poruszających się wraz z ruchami oka. Zwykle są one niewielkie i widoczne jedynie na jasnym tle. Niekiedy mogą być duże lub tak wielkie ze zasłaniają widzenie. Te zmiany to zagęszczenia w ciele szklistym. Ciało szkliste, czyli galareta wypełniająca oko w środku, z wiekiem się starzeje i zagęszcza. Z czasem jest więc co raz więcej zmian. Stają się widoczne ale zwykle ten proces jest tak powolny, że pacjenci rzadko zdają sobie z niego sprawę.

Męty mogą pojawić się nagle, zwykle po 60 roku życia w wyniku obkurczania ciała szklistego, które nazywa się PVD (posterior vitrous detachment) czyli tylne odłączenie ciała szklistego. W przypadku nagłego pojawienia się zmian należy zgłosić się do okulisty. Szczególnie szybka konsultacja jest wymagana gdy mętom towarzyszą błyski. Męty występują dużo wcześniej u osób z krótkowzrocznością, czasem już około 30 roku życia i mogą być bardzo liczne. Co raz popularniejszą metodą leczenia mętów w polu widzenia jest rozbijanie ich laserem. Jego skuteczność jest jednak ograniczona gdyż laser rozbija męty na mniejsze ale nie usuwa ich z oka, najlepiej sprawdza się więc w przypadku małych zmian.

Najskuteczniejszym sposobem usunięcia mętów jest operacja. Wykonywana przez doświadczonego chirurga pozwala szybko wrócić do zdrowia i niesie za sobą małe zagrożenie.