Optometrysta – kim jest i jakie ma zadania w opiece nad wzrokiem?

Ogromna liczba osób w społeczeństwie zmaga się z różnego rodzaju problemami z narządem wzroku. Na szczęście, nie zawsze są to poważne choroby – nierzadko przyczyną pogorszenia widzenia okazują wady wzroku, w tym wynikające z naturalnych procesów starzenia się organizmu. Specjalistą, który zajmuje się diagnozowaniem wad wzroku, jest optometrysta. W artykule omawiamy zadania optometrysty, stosowane przez niego metody diagnostyczne i terapeutyczne, a nawet odpowiadamy na pytanie, jakie szkoły trzeba ukończyć, aby zawodowo zająć się optometrią.

Optometria – czym zajmuje się ta dziedzina?

Zadaniem optometrii jest badanie zarówno funkcjonowania narządu wzroku, jak i samego procesu widzenia. Nazwa tej dziedziny wiedzy wywodzi się z języka greckiego i stanowi połączenie słów: „widziany” (gr. optos) oraz „mierzyć” (gr. metero). Co ważne, optometria odpowiada nie tylko na pytania, jakie mechanizmy odpowiadają za proces widzenia, ale także diagnozuje, czy u pacjenta proces ten przebiega prawidłowo. Zadaniem optometrysty jest zatem zarówno zdiagnozowanie wady wzroku bądź przyczyny zaburzeń widzenia u pacjenta, jak i wskazanie, jakimi metodami należy ten problem skorygować. Dodatkowo, optometrysta może pomóc w skorygowaniu niewłaściwych nawyków, które szkodzą oczom i zalecić odpowiednie działania profilaktyczne, umożliwiające pacjentowi utrzymanie wzroku w dobrej „kondycji” przez dłuższy czas. Uwaga na wymowę: dziedzina wiedzy, o której piszemy, nosi nazwę optometria, a nie – jak się czasem słyszy – optometrystyka.

Czym optometria różni się od okulistyki?

W powszechnej świadomości utrwaliło się przekonanie, że w razie jakichkolwiek problemów ze wzrokiem należy udać się do gabinetu okulistycznego, a przy zmianie okularów – do optyka. Wyodrębnienie się optometrii (która stanowi stosunkowo nową dziedzinę wiedzy), zmieniło ten podział. Z jakimi problemami należy zatem udać się do okulisty, a z jakimi – do optometrysty?

Czym zajmuje się okulista?

Okulista to lekarz od oczu. Jego zadanie polega na diagnozowaniu schorzeń narządu wzroku, a także leczeniu pacjentów po urazach. Zatem jeśli u pacjenta wystąpią objawy takie, jak zaczerwienienie oczu lub spojówek, obrzęk, ból, światłowstręt, pojawienie się wydzieliny, uczucie podrażnienia, czy pieczenia – należy udać się do okulisty. Jego zadaniem jest również diagnozowanie pacjenta w przypadku nagłego pogorszenia widzenia, a także chorób, które w swoim przebiegu mogą uszkadzać narząd wzroku – dzieje się tak np. w przypadku cukrzycy, która może prowadzić do retinopatii cukrzycowej. Ponadto okulista zajmuje się przeprowadzaniem zabiegów chirurgicznych w obrębie gałek ocznych i oczodołów.

Czym zajmuje się optometrysta? Kto dobiera okulary?

Optometrysta (a nie optometryk, jak wypowiadają nazwę tej profesji niektórzy pacjenci) weryfikuje, czy pacjent zmaga się z zaburzeniami widzenia. Pomaga ustalić przyczynę dolegliwości, takich jak szybkie męczenie i łzawienie oczu, trudności z czytaniem, gorsze widzenie po zmroku, czy nieostre widzenie. Zadaniem specjalistów optometrii jest diagnozowanie i korekcja wad wzroku, takich jak krótkowzroczność i nadwzroczność, a także astygmatyzm oraz starczowzroczność (prezbiopia). Oczywiście może zdarzyć się, że podczas badania wady wzroku optometrysta wykryje objawy wskazujące na chorobę oczu – w takim przypadku skieruje jednak pacjenta na dokładniejszą diagnostykę do okulisty. W zakres optometrii wchodzi również dopasowywanie odpowiednich metod korekcji wzroku (w tym soczewek okularowych lub kontaktowych, czy też ćwiczeń). Wreszcie – optometrysta zapewnia pacjentom wsparcie w dbałości o prawidłowe funkcjonowanie narządu wzroku, udzielając porad dotyczących profilaktyki, czy też stosowania określonych wyrobów medycznych (to właśnie ten specjalista powinien doradzić m.in. jak prawidłowo aplikować, zdejmować i przechowywać soczewki kontaktowe, co ma bardzo duże znaczenie dla komfortu i bezpieczeństwa osoby, która korzysta z tej metody korekcji wzroku).

Badania w gabinecie optometrysty

Pierwszym elementem wizyty u optometrysty jest dokładny wywiad – służy on zebraniu informacji od pacjenta dotyczących niepokojących objawów ze strony narządu wzroku, ale także np. trybu życia, rodzaju wykonywanej pracy i innych czynników, które mogą wpłynąć na stan oczu. Następnie specjalista przeprowadza badania, takie jak badanie w lampie szczelinowej (tzw. oftalmoskopia, wykonywana przy pomocy nowoczesnych biomikroskopów – umożliwiające zbadanie kolejnych struktur gałki ocznej aż do dna oka) oraz oftalmometria (czyli badanie oftalmometrem, umożliwiającym ocenę krzywizny rogówki). Do wyposażenia gabinetu optometrysty należy ponadto refraktometr (urządzenie pozwalające na wykrycie wad refrakcji, czyli widzenia bliży i dali), czy też foropter, który dzięki soczewkom i filtrom ułatwia ocenę charakteru wady wzroku u pacjenta. Istotne jest badanie ciśnienia wewnątrzgałkowego oraz pomiar grubości rogówki. Wszystkie wymienione badania są bezinwazyjne, dodatkowo podczas niektórych testów potrzebna jest współpraca ze strony pacjenta, który np. odczytuje informacje z tablic.

Jak zostać okulistą, a jak – optometrystą?

Okulista jest lekarzem ze specjalizacją z okulistyki. Aby uprawiać ten zawód trzeba zatem ukończyć 6-letnie studia wyższe na kierunku lekarskim, a następnie ukończyć specjalizację, która trwa od 3 do 5, a nawet do 7 lat. Po ukończeniu tego etapu kształcenia i zdaniu egzaminu można podjąć pracę w zawodzie okulisty.

Zawód optometrysty również należy do zawodów medycznych, z tym że optometrysta nie jest lekarzem. Istnieją dwie ścieżki kształcenia – pierwsza z nich to ukończenie studiów wyższych (licencjackich lub magisterskich – najczęściej z fizyki), ze specjalizacją optometryczną. Druga możliwość, skierowana do absolwentów studiów wyższych z innych dziedzin, to ukończenie studiów podyplomowych z optometrii oraz odbycie określonej liczby (kilkuset) godzin praktyki zawodowej. Dzięki takiemu przygotowaniu specjalista od oczu jest gotowy do samodzielnego diagnozowania wad wzroku i wspierania pacjentów w dbaniu o narząd wzroku.