Soczewki wewnątrzgałkowe

Soczewki wewnątrzgałkowe – wybór na całe życie

Oczy podlegają takim samym procesom starzenia jak cały nasz organizm. Wraz z upływem lat zmienia się soczewka w oku, najpierw ok. 45 roku życia stopniowo tracąc swoją elastyczność, a potem także przezierność. W wyniku tych procesów dochodzi do zmętnienia soczewki, czyli do zaćmy oka, która według Światowej Organizacji Zdrowia jest jedną z głównych przyczyn upośledzenia wzroku. Jedynym dostępnym sposobem skutecznego leczenia postępujących zmian jest operacja usunięcia zaćmy i wszczepienia sztucznej soczewki. Jakiej? To najważniejsze pytanie na które musi odpowiedzieć każdy pacjent przed zabiegiem, ponieważ soczewkę zazwyczaj wszczepia się raz na zawsze i jest to wybór na całe życie.

Rys 1. Widzenie oka z zaćmą. Kolory zmienione na żółte. Złe widzenie na wszystkie odległości zwykle jest zamazane. U różnych osób objawy zaćmy mogą być różne.

Dlatego w naszej klinice pomagamy w wyborze najnowocześniejszych pod względem technologicznym soczewek niezależnie od rekomendacji koncernów farmaceutycznych. Oferujemy tylko bezpieczne i sprawdzone modele dopasowane indywidualnie do potrzeb medycznych i oczekiwań każdego pacjenta. Wspólnie z nim na podstawie pełnego badania okulistycznego wybieramy taką soczewkę wewnątrzgałkową, która przyniesie satysfakcjonujące efekty, optymalną poprawę wzroku i jakości życia. Współczesna chirurgia daje dziś możliwość jednoczesnego przeprowadzenia operacji zaćmy i usunięcia innych współistniejących wad wzroku, takich jak starczowzroczność czy astygmatyzm.

Rodzaj soczewki ma znaczenie

Na rynku dostępnych jest wiele rodzajów soczewek wewnątrzgałkowych zróżnicowanych pod względem materiału z jakiego są wykonane, ilości ognisk czy stosowanych filtrów ( UV i filtr światła niebieskiego). To trudny i wielowątkowy temat, a jego zrozumienie wymaga specjalistycznych kompetencji z zakresu optyki. Dlatego nasi eksperci przygotowali dla Państwa podstawowe kompendium wiedzy o soczewkach, które w prosty i przejrzysty sposób dostarcza pacjentom niezbędnych informacji o implantach:

Parametry optyczne soczewek

Od parametrów optycznych soczewki zależy jak będzie ona pracowała w oku. Jeżeli parametry te są dobre widzenia osiągane przy udziale soczewki jest dobre, nawet w warunkach złego oświetlenia, ma dobry kontrast i z upływem lat nie zmienia się.

Parametrem, który w sposób prosty pokazuje te właściwości soczewki jest liczba Abbego. Im bliższa 50 tym lepsza soczewka. Warto dlatego pytać jaka jest ta liczba w proponowanych Państwu soczewkach.

Soczewki hydrofobowe (wodo-nielubne) i hydrofilne (wodo-lubne)

Firmy farmaceutyczne prześcigają się w reklamach które implanty są lepsze. Każde z nich mają swoje wady i zalety. Implant wykonany z materiału hydrofobowego czyli nie lubiącego wody jest grubszy i wymaga większego otworu aby zostać wszczepiona do oka. Soczewki te wywołują znacznie mniej tzw zaćmy wtórnej czyli opalizacji torby tylnej w okresie po zabiegu usunięcia zaćmy.

Soczewki hydrofobowe, szczególnie te starszych generacji mogą dawać tzw glistenning po 10–15 latach od wszczepienia. „Glistening” czyli zmatowienie powodowało pogorszenie widzenia w takim oku.

Z kolei soczewki hydrofilne są cieńsze. Łatwiej się zwijają, mogą być wszczepione przez mniejsze cięcie. Nie matowieją nawet po latach od wszczepienia ich do oka. Dają jednak więcej przypadków mętnienia torby tylnej. Nie jest to jednak wielki problem, gdyż krótki zabieg laserowy usuwa go w 1 minutę.

Filtr UV

Wszystkie soczewki obecnie produkowane mają filtry UV.

Filtry światła niebieskiego

Jakiś czas temu do głosu doszła teoria mówiąca o tym, że usunięcie soczewki z oka powoduje zagrożenie dla siatkówki a przede wszystkim plamki żółtej. Zagrożenie to miało wynikać ze zwiększonej ekspozycji na światło niebieskie i co zatem idzie stosowanie filtrów światła niebieskiego w soczewkach sztucznych miało przed tym oko zabezpieczać. Teoria ta, nie doczekała się jednak potwierdzenia w badaniach naukowych. Co więcej próby kliniczne na dużych populacjach pacjentów nie wykazały pogorszenia stanu siatkówki na skutek usunięcia soczewki. Niemniej rynek soczewek wewnątrzgałkowych wyprodukował już soczewki z filtrem światła niebieskiego, które były szeroko reklamowane.

Pierwsze generacje tzw “żółtych” soczewek (bo rzeczywiście filtr światła niebieskiego polega po prostu na zabarwieniu soczewki na żółto) miały intensywną żółtą barwę. Powodowały po wszczepieniu zaburzenia odbioru barw. Pojawiły się publikacje o zaburzeniach snu u pacjnetów u których je wszczepiono ( zaburzenia snu były na skutek blokady dopływu światła do mózgu).

Do dzisiaj nie ma jednoznacznych naukowych danych o znaczącej przewadze soczewek żółtych nad białymi. Producenci nie wytwarzają już soczewek o mocnym żółtym wysyceniu. Obecnie dostępne “żółte soczewki” mają delikatny żółtawy odcień. Poprawia on zapewne kontrast widzenia natomiast nie ma dowodów na ochronne działanie na siatkówkę oka.

Soczewki sferyczne i asferyczne

Te pierwsze są technicznie mniej zaawansowane i stosowane standardowo w operacjach zaćmy przeprowadzanych na NFZ.  Jakość widzenia po wszczepieniu tych soczewek zależy w bardzo dużym stopniu od warunków oświetlenia. Mówiąc prosto, wieczorem i w nocy widzenie jest słabe.

Soczewka asferyczna mają inną budowę części optycznej czyli tej przez którą przechodzi światło. Gwarantują one dobrą jakość widzenia niezależnie od warunków oświetlenia i są zdecydowanie lepszym wyborem dla pacjenta.

Ważne odległości

W życiu codziennym wykorzystujemy 3 odległości, które okuliści nazywają bliż, odległość pośrednia i dal. Dla zwykłego człowieka podczas normalnych czynności to:

• odległość do czytania czyli około 30–35 cm od oka, np czytanie sms, czytanie książki, gazety
• odległość pośrednia, czyli około 60–80 cm od oka np deska rozdzielacza w samochodzie, komputer, laptop, ekran w pracy
• daleko czyli 50 m i dalej np teatr, kino, tramwaj, jazda samochodem, patrzenie daleko

Oko młode, bez wady wzroku, do 45 roku życia umie samo tak wszystko wyostrzyć, że bez względu na odległość przedmioty widać wyraźnie. Zdolność ta to akomodacja. Po 45 roku życia oko nie potrafi samo “wyostrzać obrazu” czyli traci akomodację i niemożliwe jest czytanie czy praca przy komputerze bez okularów. Jest to przyczyna dlaczego osoby które dotychczas widziały dobrze bez okularów muszą zakładać okulary do czytania czy pracy z komputerem.

Wszczepiając soczewkę podczas operacji usunięcia zaćmy możemy rozwiązać problem okularów do czytania. Można tego dokonać wybierając soczewkę z odpowiednią ilość ognisk. Ilość ognisk soczewki, w uproszczeniu, można rozumieć jako ilość “odległości” jakie oko po operacji będzie widzieć dobrze.

Soczewki jednoogniskowe

Jest to najstarszy tym soczewek wewnątrzgałkowych, który ma najdłuższą historię stosowania u pacjentów. Soczewki te dają dobre widzenie na jedną odległość i zazwyczaj wybierana jest dal czyli odległość powyżej 50 metrów od osoby która patrzy. Oznacza to, że można podziwiać widoki ze szczegółami i bez obaw jechać samochodem nawet w nocy, ale do czytania czy pracy przed komputerem pacjent będzie potrzebował okularów.

Warto uzmysłowić sobie, że każda czynność związana z przeniesieniem wzroku z odległości do bliży wiązać się będzie z koniecznością założenia okularów do czytania. Osoba prowadząca samochód może mieć kłopot z odczytaniem tekstu na desce rozdzielczej samochodu. Nie można przeczyta wiadomości w telefonie bez pomocy okularów do czytania.

Soczewki z jednym ogniskiem dają jednak najlepszą jakość widzenia. Nie powodują zjawisk optycznych takich jak odblaski, poświaty i promienie wokół źródła światła ( nazywane w okulistyce efektem „halo” i „glare”), dlatego ten rodzaj implantu rekomendowany jest np. kierowcom zawodowym osobom prowadzącym pojazdy mechaniczne w nocy, osobom o ponadprzeciętych wymaganiach wzrokowych.

Rys 3. Widzenie po operacji zaćmy oka bez wady wzroku z wszczepioną soczewką jednoogniskową. Jazda w nocy samochodem. Tablica rozdzielcza nie jest dobrze widoczna. Nie występuje zjawisko “halo” i “glare” wokół źródeł światła ( np. Samochody jadące naprzeciw).

Soczewki wieloogniskowe

Soczewki te w zależności od swojej konstrukcji mają 2 lub więcej ognisk, co oznacza, że w jednej soczewce jest jakby “kilka” co powoduje, że widzi się dobrze w dal i z bliska. Dobierając moc soczewki możemy nieco zmodyfikować odległości na jakie się dobrze widzi ale zwykle bliż to około 35 cm , odległości pośrednie ( tylko soczewki trzyogniskowe) to 80 – 100 cm i dal to około 50 m od patrzącej osoby. Soczewki wieloogniskowe to przełom w okulistyce. Na stałe potrafią uwolnić pacjenta od okularów. Pełny efekt po wszczepieniu soczewek wieloogniskowych występuje po operacji obu oczu ( warto dlatego pomyśleć o zabiegu na oboje oczu jednocześnie).

Minusem wszczepienia soczewek z większą ilością ognisk jest możliwość wystąpienia niekomfortowych zjawisk optycznych typu „halo” i „glare”, które mogą być kłopotliwe wieczorami i w nocy. Nie występują one u wszystkich. Nawet jeżeli wystąpią z czasem dochodzi do przyzwyczajenia się i adaptacji mózgu i stają się one mniej uciążliwe. Jeśli lekarz zdiagnozuje choroby siatkówki zajmujące plamkę żółtą takie jak m.in. retinopatia cukrzycowa, otwór w plamce, odwarstwienie siatkówki czy zaawansowaną jaskrę, wszczepienie soczewek wieloogniskowych nie będzie skuteczne. Specjaliści rekomendują w takim przypadku wybór wysokiej jakości soczewki jednoogniskowej.

Rys 4. Widzenie po operacji zaćmy oka bez wady wzroku z wszczepioną soczewką wieloogniskową (trzyogniskową). Dobre widzenie na wszystkie odległości.

Rys 5. Widzenie po operacji zaćmy oka bez wady wzroku z wszczepioną soczewką wieloogniskową (trzyogniskową).Dobre widzenie na wszystkie odległości. Podczas jazdy w nocy tablica rozdzielcza widoczna dobrze. Zjawiska “halo” i “glare” pojawiać się mogą w nocy i wieczorem.

Soczewka Tecnis Eyhance

Wymieniamy ją jako oddzielny typ soczewki gdyż ma unikatową budowę. Soczewka firmy Johnson &Johnson miała swoją premierę kilka lat temu. Należy do najnowszych osiągnięć technologicznych w okulistyce. Jest to soczewka jednoogniskowa, która zapewnia możliwość widzenia do odległości pośrednich czyli np praca z komputerem. Ponieważ jest to soczewka jednoogniskowa, nie występują po jej wszczepieniu zjawiska dodatkowe takie jak “halo” czy “glare” które są głównymi wadami soczewek wieleoognsikowych.

W Warszawskim Szpitalu Okulistycznym rozpoczęliśmy wszczepianie soczewek Eyhance zaraz po ich premierze w USA. Z naszego doświadczenia i obserwacji wynika, że pacjenci z tymi soczewkami na ogół są w stanie przeczytać tekst w komputerze bez okularów. Są w stanie przeczytać sms w telefonie bez okularów jak również większy druk w odległości około 35 cm od twarzy. W związku z tym realnie do “codziennego funkcjonowania” nie potrzebują na ogół okularów do bliży. Okulary do bliży konieczne są do długotrwałej pracy z bliska.

Soczewki EDOF (z ang. extended depth of focus)

Soczewki EDOF zostały zaprojektowane aby do minimum mniejszych niepożądane zjawiska optyczne wywołane soczewkami wieloogniskowymi. Są lepszą technologicznie, ale jednak niepozbawione “kłopotów”. Umożliwiają użytkownikom ostre widzenie od odległości 50 centymetrów od twarzy w dal. Czyli wszystko od “nosa” do odległości 50 cm wymaga założenia okularów do bliży. „Halo” i „glare” mogą wystąpić, ale nie z taką intensywnością jak w przypadku soczewek wieloogniskowych. Są to dobre soczewki dla aktywnych osób, uprawiających sport które mogą zaakceptować okulary do czytania czy pracy z komputerem.

Rys 6. Widzenie po operacji zaćmy oka bez wady wzroku z wszczepioną soczewką EDOF. Dobre widzenie rzeczy blisko tylko w okularach.

Rys 7. Widzenie po operacji zaćmy oka z astygmatyzmem gdzie wszczepiono soczewkę jednoogniskową bez wyrównania astygmatyzmu. Obraz na wszystkie odległości jest rozmyty. Potrzebne okulary do wszytkich odległości albo okulary progresywne.

Soczewki toryczne

Taką nazwę noszą soczewki korygująca astygmatyzm. Mając tę wadę oko widzi niewyraźnie i nieostro na wszystkie odległości. Dzieje się tak dlatego, że u osób z astygmatyzmem powierzchnia oka nie ma kształtu regularnej kuli, jak piłka do gry w football, tylko owalny, jak piłka do rugby. Krzywizny na rogówce sprawiają, że promienie świetlne są nieprawidłowo ogniskowane, obraz jest zamazany i zniekształcony.

Rys 8. Widzenie po operacji zaćmy oka z astygmatyzmem gdzie wszczepiono soczewkę jednoogniskową bez wyrównania astygmatyzmu. Obraz na wszystkie odległości jest rozmyty. Potrzebne okulary do wszytkich odległości albo okulary progresywne.

Soczewki toryczne mogą być jednoogniskowe ( likwidujące astygmatyzm, zapewniające dobre widzenie dali lub bliży) lub wieloogniskowe dające możliwość korekcji astygmatyzmu oraz uwalniają od okularów do czytania.

Wybór soczewki wewnątrzgałkowej

Soczewkę wszczepia się do oka raz w życiu. Nie wymienia się jej i jeżeli dokonamy złego wyboru lub nie dokonamy go wcale będziemy musieli z jego skutkami żyć. Ważne jest odpowiednie dopasowanie soczewki wewnątrzgałkowej do stylu życia i oczekiwań pacjenta.

Operację usunięcia zaćmy powinien poprzedzić pełen pakiet badań okulistycznych oraz pogłębiony wywiad z pacjentem. Dopiero na takiej podstawie można wybrać odpowiednią soczewkę.

Jaka jest różnica pomiędzy zabiegiem usunięcia zaćmy na NFZ i prywatnie?

Operacja usunięcia zaćmy jest refundowana przez NFZ, ale w ramach zabiegu pacjent nie może wybrać rodzaju soczewki wewnątrzgałkowej, ponieważ system państwowy przewiduje tylko jeden model dla wszystkich pacjentów, bez uwzględniania ich wieku, rodzaju oka i jego szczególnych potrzeb. W szpitalu NFZ nie mamy też wpływu na wybór chirurga, który przeprowadzi operację. Wybór soczewki wszczepionej do oka i wybór osoby, która przeprowadzi ten zabieg to zbyt ważna decyzja, by pozostawić ją przypadkowi.

Wybór kliniki prywatnej z wysoko wykwalifikowaną kadrą specjalistów w dziedzinie okulistyki, którzy nieustannie aktualizują wiedzę z zakresu nowych technologii, daje pacjentowi możliwość optymalnego zaplanowania leczenia okulistycznego na każdym jego etapie. Wspieramy pacjentów przy wyborze najlepszego dla nich implantu tak, by nie tylko korygował wadę wzroku, ale także znacznie poprawiał jakość i komfort życia. Jest to możliwe m.in. dzięki soczewkom typu PREMIUM niedostępnym w ramach świadczeń NFZ.